Prof. Dr. Ethem GÜNEREN

Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi’de yeniden şekillendirme ameliyatları yapılır. Bu ameliyatlar aynı plastik sanatlardaki gibi tasarım bazlı şekillendirme ve biçimlendirme gerektiren işlemlerdir. Ancak cerrahide malzeme insandır, canlı dokulardır ve yaşam devam ederken bu işlemler yapılmaktadır. Estetik cerrahide güzellik; oran, denge, simetri ve 3 boyutlu uyum gibi temel kavramlarla belirlenir. Estetik cerrah bu hassasiyete ve öngörüye sahip olmalıdır. Oysa plastik, rekonstrüktif ve estetik cerrahi eğitim sürecinde özünde plastik sanatları ilgilendiren bu kavramların eğitimi yer almaz.

Plastik sanatlar da tasarımın sınırları kısıtlı değilken, estetik cerrahide kaynak canlı bir insandır. Limitleri vardır. Bunlar etik kurallar, doğal-anatomik-estetik ve kullanılabilirlik kaygıları ve zamanla yıpranma-aşınma-sarkma ve yaşlanma gibi kaçınılmaz değişimlerdir. Buna rağmen estetik cerrah da aynı bir heykeltıraşın eserin bitmiş halini hayal edebilmesi gibi, ameliyattan sonra kalacak yara izini, dokuların yeni yerlerindeki duruşunu, yaklaşık hacmini ve biçimini görebilmelidir. Bundan da öte elde edilmesi planlanan bu değişimlerin veya hastanın psikolojik durumuna nasıl etki edeceğini, hastanın ameliyattan beklentileri ile uyumlu olup olmadığını veya hastanın yaşı, cinsiyeti ve sosyal durumu ile çakışıp çakışmayacağını da düşünmelidir. Üstelik bunların birçoğu salt etik değil aynı zamanda bilimsel olarak da gereklidir.

Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi asistan eğitiminde henüz yapılandırılmış bir sanat eğitimi bulunmadığı için, bu eğitimin nasıl yapılabileceği de yeterince tartışılmamıştır. Az sayıdaki örneklere bakarak özetle;temel perspektif, çizim, resim ve heykel eğitiminin yararlı olduğu söylenebilir. Bu temel bilgilerle donanmış bir cerrahın; hasta bölgesinin işaretlenmesi, ameliyatın (flebin) tasarlanması, deri üzerine alttaki organ ve dokuların izdüşümünün gösterilmesi ve özellikle adli olaylarda daha önemli olmakla birlikte aslında tüm hasta dosyalarına deformitenin çizilmesinde başarılı olduğu görülmüştür. Bununla birlikte pansuman sargı ve atel uygulamalarında ve bandajlamalarda da daha özenli tutum kazandırdığı söylenebilir. Ayrıca günümüzde özellikle rekonstrüktif cerrahide, kraniofasiyal cerrahide, yüz/beden kontur düzeltmelerinde ve ekstremite rekonstrüksiyonlarıda biyouyumlu implantlar kullanılmaktadır. Bu implantların tasarımı, ameliyat esnasında defekte göre biçimlendirilmeleri ve yerleştirilmelerinde hassasiyeti ve dolayısıyla başarıyı artırdığı söylenebilir.

Cerrahide hasta güvenliği başta olmak üzere, tıbbi sınırlamalar ve anatomik doğrular önemli unsurlardır ve bu yönleriyle plastik, rekonstrüktif ve estetik cerrahi,  plastik sanatlardan (resim-heykel-grafik-seramik) bütünüyle farklıdır. Sonuçta iyi çizim yapan bir estetik cerrahi uzmanı sadece hastasını daha iyi bilgilendirmekle kalmaz, aynı zamanda tıbbi ve hukuki açıdan da doğru yapmış olur.